जपानमधील गणेशोत्सव, योकोहामा मंडळाचे ९ वे वर्ष

यंदाचे म्हणजे २०२४ हे वर्ष जपान मधील योकोहामा मंडळाचे हे ९ वे वर्ष. जपानमधील योकोहामा मंडळ वेगवेगळे उपक्रम आयोजित करीत असतात. यातील सर्वात मोठा उत्सव म्हणजेच गणेशोत्सव. मे महिन्यापासूनच गणेशागमनाचे वेध लागले होते.

दरवर्षी योकोहामा गणेशोत्सव शनिवार -रविवार २ दिवस साजरा केला जातो पण यंदा शनिवार - रविवारला जोडून सोमवारीही सु‌ट्टी असल्याने सर्वच आनंदले होते. यामुळे यावर्षी गणेशोत्सव अधिक जोरदार साजरा करण्याचे आराखडे आखले गेले. 

योकोहामा मंडळाच्या परंपरेप्रमाणे मागील ३ वर्षाचा उपक्रम म्हणजे, गणपती स्थापनेपूर्वी मंडळाच्या कार्यकर्त्यांनी जपान मध्ये आपल्या मुला मुलीनकडे आलेल्या जेष्ठ नागरिकांना त्यांचा घरी प्रत्यक्ष भेट घेऊन, महिलांना शाल व पुरुषांना मंडळाचा कुर्ता देऊन कार्यक्रमात सहभागी होण्यासाठी आमंत्रण दिले व कार्यक्रम निर्विघ्न पार पडण्यासाठी आशीर्वाद घेतले. 

दरवर्षी प्रमाणे याही वर्षी मंडळातर्फे १-२ आठवडे अगोदर मुलांसाठी अनेक सांघिक आणि बौद्धिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले होते. बौद्धिक उपक्रमात १२ वर्षांवरील मुलांसाठी Sustainable Development Goal activity चे आयोजन करण्यात आले होते. त्यामध्ये मुलांना आपल्या वसुंधरेची काळजी करण्याबाबत मार्गदर्शन करण्यात आले. तसेच त्यांचा सांघिक विकासातही भर पडावी म्हणून विविध विषयावर ३० मिनिटात जाहीरात कशी असावी हे सादर करायला शिकवले. तर १२ वर्षाखालील मुलांना इको फ्रेंडली वाढदिवस कसा असावा ह्या बद्दल मार्गदर्शन करण्यात आले. 

पहिल्या दिवस, शनिवार सकाळी ९.३० वाजता योकोहामा शहरातील किरीगाओका परिसर ढोल- ताशा, झांज, लेझीम आणि 'गणपती बाप्पा मोरया... मंगलमूर्ती मोरया' च्या जयघोषाने दुमदुमला. भगवे झेंडे नाचवत, सुंदर सजवलेल्या पालखीतून बाप्पाची २ तासांची भव्य मिरवणूक काढण्यात आली. लहानांपासून जेष्ठ नागरिकांच्या उत्साहाला, आनंदाला उधाण आले होते. एवढेच नव्हे, तर जपानी नागरिकांचा उत्साह आणि कुतूहलही वाखाणण्याजोगे होते.

प्रथेप्रमाणे पुरुष कार्यकर्त्यांनी एकसारखा पोशाख आणि फेटा परिधान करून 'एकीचं बळ' हा सुविचार पुन्हा एकदा सिद्ध केला, हे कुर्ते खास भारतातून मागवण्यात आले. स्त्रियांनी नऊवारी साडी, नथ परिधान करून सुबक रांगोळ्या काढून, ओवाळून बाप्पाचे स्वागत केले.

विलास आर्टस्, घाटकोपर, मुंबई येथून आणण्यात आलेली कोरीव, सुंदर मूर्ती निरांजनातल्या ज्योतीच्या प्रकाशात अजू‌नच तेजस्वी दिसत होती. माथ्यावरच्या रणरणत्या उन्हाच्या झळांना बाप्पाच्या आशिर्वादाच्या हातांनी पुरते झुगारून लावले होते.

मुख्य म्हणजे सर्व कार्यकर्त्यांनी जपान मधील सर्व कडक नियमांचे पालन करून पारंपारिक पद्धतीने बाप्पांचे दणक्यात आगमन केले.

योकोहामा मंडळातर्फे साकारण्यात आलेला सुंदर व भव्य देखावा म्हणजेच.... राममंदिर. अयोध्येत स्थापना झालेल्या राममंदिराची प्रतिकृती, रामायणातील प्रसंगांचा हलता देखावा आणि कारंजा यंदाचे विशेष आकर्षण ठरले.  हॉलमध्ये लावलेल्या पताका, झेंडूच्या माळा, विविध प्रकारचे नैवेद्य, धूप- उदबत्तीच्या सुगंधाने  चैतन्यमय झालेल्या वातावरणाने मनात एकच विचार येत होता. 

स्वर्गातही जे सुख मिळणार नाही
ते तुझ्या सानिध्यात आहे
संकटे कितीही असू दे बाप्पा
तुझ्या नामातच त्याचं समाधान आहे 

बाप्पा तुझा हात सदैव आमुच्या शिरी असू दे
तुझी साथ जन्मोजन्मी आम्हा मिळू दे

पहिल्या दिवशी दुपारी सामुहिक आरतीच्या गजरात श्री गणेशाची स्थापना झाली. गणेश स्थापनेनंतर दुपारी स्त्री-पुरुषांच्या भजनाने वातावरण भक्तिमय झाले. 

दुसऱ्या दिवशी मंडळाने सामुहिक प्रसाद भोजन म्हणजेच भंडाऱ्याचे आयोजन केले होते. श्री गणेशाच्या कृपेने एकूण ८५० भक्तांनी प्रसादाचा आस्वाद घेतला. मंडळाचे ६०-७० कार्यकर्ते पहाटेपासून दुसऱ्या हॉलमध्ये प्रसादच्या तयारीला लागले होते. कामांची वाटणी करून आपापले काम चोख करण्यात व चविष्ट प्रसाद करण्यात कार्यकर्ते गुंतले होते. महाप्रसादाचा आस्वाद घेण्यासाठी तोक्यो मधील गणेश भक्तांनी आणि जापानी मित्रांनीही हजेरी लावली. त्याच वेळेस श्री गणेशासमोर मुलांसाठी श्लोक व स्तोत्र पठण, पौराणिक प्रश्नमंजुषा, बोधकथा सादर केल्या गेल्या. लहान मित्र मैत्रणींकडून श्री गणपतीची आरती करण्यात आली.  

महाप्रसादानंतर दुपारी गणेश विसर्जनाच्या आधीची सामुहिक महाआरती करण्यात आली. बाप्पाच्या स्वागताची आरती आणि निरोपा आधीची आरती. किती फरक असतो ना दोन्हीत. जड अंतःकरणाने पुन्हा पुन्हा बाप्पापुढे हात जोडत, बाप्पाचे फोटो काढत प्रत्येकजण बाप्पाला निरोप द्यायचा प्रयत्न करत होता. ३-४महीने सुरू असलेली लगबग, धावपळ, काही क्षणात संपुष्टात येणार होती. प्रत्येक लहानग्यांच्या ओठांवर एकचं गाणं होतं. बाप्पा तुम्ही या हो खूप खूप रहायला, पुढल्या वर्षी यायचं तर जायचं कशाला. खरचं होतं ते. बाप्पाला कितीही नावं असली तरीही आपल्यासाठी तो फक्त आपला बाप्पा असतो. फक्त आपला बाप्पा. जो पुढल्या वर्षी लवकर येणार याची खात्री असूनही ज्याला निरोप देताना पापण्या ओलावतात. असा आपला बाप्पा.  महाआरती नंतर पुन्हा एकदा श्रींना पालखीत विराजमान करून वाजत-गाजत मिरवणूक काढण्यात आली. ‘गणपती बाप्पा मोरया, पुढच्या वर्षी लवकर या' च्या गजरात सर्वांनी बाप्पाला निरोप दिला. प्रसाद म्हणून मिळालेला लाडू अजूनही हातात तसाच होता. कसा गोड लागणार होता तो बाप्पाशिवाय. बाप्पा त्याच्या गावाला परत गेल्यावर कसं बरं चैन पडणार होतं.

जपानी नियमाप्रमाणे रात्री जागून कार्यकर्त्यांनी हॉलवर साफसफाई करून हॉल बंद केला. तोपर्यंत रात्रीचे १०-११ वाजून गेले. पहाटे ५ वाजता एकमेकांशी गप्पा गोष्टी करता करता काम करणारे कार्यकर्ते आता मात्र एकदम शांत शांत वाटत होते. 

तिसरा दिवस उजाडला, सर्वजण परत नवीन उत्साहाने संध्याकाळी होणाऱ्या कार्यक्रमाच्या तयारीला लागले.पूर्वनियोजन असल्यामूळे जवळीलच भव्य सभागृहात व्यासपीठ उपलब्ध झाले होते.  विविध कला गुणांचे प्रदर्शन, गायन, नृत्य, वादन, नाटिका अशा कार्यक्रमातही लहान- थोर सर्व उत्साहाने सहभागी झाले होते. भारतीय पोषाखात सर्वजण उठून दिसत होते.  उत्तम साद‌रीकरणासाठी, कार्यक्रम यशस्वी होण्यासाठी योकोहामा मंडळाचे कार्यकर्ते दिवस-रात्र उभे होते.

सभागृहाच्या काळोखातही उपस्थितांच्या चेहऱ्यावरचे समाधान व आनंद स्पष्ट दिसत होताच पण त्याहूनही अधिक ३ दिवसाचा बाप्पाचा आनंदोत्सव संपणार ह्याची हुरहूर दिसत होती. प्रतेकाच्या मनात एकाच भावना होती

आस लागली तुझ्या दर्शनाची ।
पुन्हा तुला डोळे भरून पाहण्याची ।।
कधी उजाडेल ती सोनेरी पहाट ।
गणराया तुझ्या आगमनाची ।।