संग्रहित छायाचित्र
हडपसर औद्योगिक वसाहतीमधील कम्पोस्टिंग प्लांटमधून सततचा विषारी वास आणि वायू प्रदूषणामुळे हैराण झालेल्या उदयबाग, सोपानबाग, घोरपडी आणि बीटी कवडे रोड येथील रहिवासी झोपलेल्या पुणे महापालिकेला इशारा देण्यासाठी रविवारी (दि. १७) शांततापूर्ण निषेध मोर्चा काढणार आहेत.
घोरपडी गावातील सोपानबाग येथील गंगा मेलरोज सोसायटीसमोर सायंकाळी चार वाजता हे आंदोलन होणार आहे. वानवडी पोलीस ठाण्याजवळ पुणे महापालिका आणि पुणे कॅन्टोन्मेंट बोर्डद्वारे संचालित कचरा प्रक्रिया केंद्र आणि कचरा यार्डमधून दुर्गंधी आणि खराब हवेचा दर्जा बाहेर पडत असल्याचा रहिवाशांचा दावा आहे. या भागात ओला कचरा प्रक्रिया केंद्रदेखील आहे.
‘‘ज्येष्ठ नागरिक, लहान मुले आणि श्वासोच्छवासाची समस्या असलेल्या व्यक्तींसह स्थानिक रहिवाशांना प्रदूषणामुळे आरोग्यावर विपरीत परिणाम होत आहेत. त्यांना श्वसन संक्रमण, दमा, फुफ्फुसाच्या समस्या, हृदयाचे आजार, घरघर, खोकला आणि डोळे, नाक आणि घशाचा त्रास होत आहे,’’ असे या मोहिमेचे नेतृत्व करणाऱ्या वकील अनिरोधा मिश्रा यांनी ‘सीविक मिरर’ला सांगितले.
मिश्रा पुढे म्हणाले, ‘‘यापूर्वी याच मुद्द्यावर अनेक आंदोलने झाली आहेत, या संदर्भात जनहित याचिका दाखल करण्यात आल्या आहेत. २०१६ मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने स्थानिक रहिवाशांच्या बाजूने निर्णय दिला आणि जमीन रिकामी करण्याचे निर्देश दिले.
नगरविकास विभागाच्या तत्कालीन अधिकाऱ्यानेही तशीच कारवाई करण्याची सूचना केली होती. मात्र, अधिकाऱ्यांनी या आदेशाचे उल्लंघन करून न्यायालयाचा अवमान केला आहे. आजपर्यंत सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशाच्या अंमलबजावणीत कोणतीही प्रगती झालेली नाही. दुर्गंधी दूर करण्याच्या प्रयत्नात अधिकाऱ्यांनी ओला कचरा व्यवस्थापन प्रक्रियेवर सुमारे सहा कोटी रुपये खर्च केले. परंतु विषारी वास आणि वायूचा त्रास असह्य झाला आहे.’’
दम्याच्या रुग्ण असलेल्या ५८ वर्षीय विद्या वेल्लाला आपली व्यथा ‘सीविक मिरर’कडे मांडताना म्हणाल्या, ‘‘वायुप्रदूषण आणि दुर्गंधी यांचा आमच्या दैनंदिन जीवनावर गंभीर परिणाम होत आहे. आम्ही ताजी हवाही घेऊ शकत नाही. आपण एका पॉश समाजात राहतो, पण हा वास आरोग्याला आणि जीवनमानाला बाधा आणत आहे. मला आणि आसपासच्या मुलांनाही याचा फटका बसला आहे.”
“हा विषारी वास असह्य आहे. या परिसरात बंगले आणि फ्लॅट असूनही आम्ही हॉटेलमध्ये राहणे पसंत करतो. रस्त्यावरून ये-जा करणारे लोक दुर्गंधी टाळण्यासाठी लगेच नाक झाकून घेतात. कचरा डेपोकडे कचरा वाहून नेणारे ट्रक ओव्हरलोड होत असल्यामुळे कचरा रस्त्यावर पसरतो. ही अवजड वाहने वाहतुकीच्या नियमांकडे दुर्लक्ष करतात, रस्त्याचे नुकसान करतात आणि खड्डे निर्माण करतात,” असे डॉ. राजीव नार्वेकर यांनी सांगितले.
या भागात राहणारे सेवानिवृत्त कर्नल संजीव चौहान म्हणाले, ‘‘मला माझ्या मित्रांसाठी रात्रीचे जेवण आयोजित करायला लाज वाटते. कारण विषारी वासाने संपूर्ण वातावरण खराब केले आहे.’’
या परिसरात क्लिनिक चालवणारे डॉ. लक्ष्मीकांत देसाई म्हणाले, ‘‘माझे रुग्ण अनेकदा वासाची तक्रार करतात आणि त्यांचा वेळ येईपर्यंत वास सहन करणे त्यांना असह्य होते.’’
सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानंतरही कोणतीही ठोस कारवाई झाली नसल्याने आम्ही आता कायमस्वरूपी तोडगा काढण्याची मागणी करत आहोत. या भागातील रहिवासी ‘वेक अप पीएमसी’ तसेच ‘शेम ऑन पीएमसी’ अशा संदेशांसह ऑक्सिजन मास्क आणि सिलिंडर घेऊन मूक मोर्चा काढणार आहेत. यावर तोडगा काढण्यासाठी आम्ही भविष्यातील निवडणुकांवर बहिष्कार टाकण्याचा विचार करत आहोत.
- अ‍ॅड. अनिरोधा मिश्रा, ‘वेक अप पीएमसी’ मोहिमेचे प्रमुख
