९४ वर्षीय डेक्कन क्वीनचा केक कापून वाढदिवस साजरा
दख्खनची राणी अशी ओळख असलेल्या डेक्कन क्वीन या रेल्वे गाडीला आज सुरू होऊन ९४ वर्ष पूर्ण झाले आहेत. ढोल ताशांच्या गजरात, केक कापत दख्खनच्या या राणीचा मोठ्या उत्साहात वाढदिवस साजरा करण्यात आला आहे.
गेल्या अनेक वर्षापासून रेल्वे प्रवासी ग्रूपच्या अध्यक्षा हर्षा शाह यांच्यावतीने पुणे रेल्वे स्टेशन परिसरात केक कापून डेक्कन क्वीनचा वाढदिवस साजरा केला जातो. यंदा देखील पालकमंत्री चंद्रकांत पाटील यांच्या प्रमुख उपस्थितीत डेक्कन क्वीनचा वाढदिवस साजरा करण्यात आला. यावेळी मोठ्या संख्येने प्रवासी हे उपस्थित होते.
१ जून १९३० रोजी महाराष्ट्रातील दोन प्रमुख शहरांमध्ये ‘डेक्कन क्वीन’ ची सुरुवात हा मध्य रेल्वेचा अग्रदूत असलेल्या ग्रेट इंडियन पेनिन्सुला रेल्वेच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा होता. या प्रदेशातील २ महत्त्वाच्या शहरांना सेवा देण्यासाठी रेल्वेवर दाखल करण्यात आलेली ही पहिली डिलक्स ट्रेन होती आणि तिला पुण्याचे नाव देण्यात आले होते. ज्याला ‘दख्खनची राणी’ (‘दख्खन की रानी’) असेही म्हटले जाते.
सुरुवातीला, ही ट्रेन प्रत्येकी ७ डब्यांच्या २ रेकसह सादर करण्यात आली होती. ज्यापैकी एक स्कार्लेट मोल्डिंगसह चंदेरी आणि दुसरी सोनेरी रेषांसह रॉयल ब्लू रंगाने रंगवलेला होता. मूळ रेकच्या डब्यांच्या अंडर फ्रेम्स इंग्लंडमध्ये बांधण्यात आल्या होत्या. तर कोचच्या बॉडी जीआयपी रेल्वेच्या माटुंगा वर्कशॉपमध्ये बांधण्यात आल्या होत्या.
डेक्कन क्वीनमध्ये सुरुवातीला फक्त प्रथम श्रेणी आणि द्वितीय श्रेणीची सोय होती. १ जानेवारी १९४९ रोजी प्रथम श्रेणी रद्द करण्यात आली आणि द्वितीय श्रेणीची प्रथम श्रेणी म्हणून पुनर्रचना करण्यात आली. जी जून १९५५ पर्यंत चालू राहिली जेव्हा या ट्रेनमध्ये प्रथमच तृतीय श्रेणी सुरू करण्यात आली. हे नंतर एप्रिल १९७४ पासून द्वितीय श्रेणी म्हणून पुन्हा नियुक्त केले गेले. मूळ रेकचे डबे १९६६ मध्ये इंटिग्रल कोच फॅक्टरी, पेरांबूर येथे बांधलेले अँटी-टेलिस्कोपिक स्टील बॉडीच्या इंटिग्रल कोचेस मध्ये बदलण्यात आले. या डब्यांमध्ये उत्तम आरामदायी प्रवासासाठी बोगींचे सुधारित डिझाइन आणि आतील सजावट आणि फिटिंग्जमध्ये सुधारणा समाविष्ट केल्या आहेत. अधिक क्षमता वाढविण्यासाठी रेकमधील डब्यांची संख्या देखील मूळ ७ डब्यांवरून वाढवून १२ करण्यात आली होती. कालांतराने ट्रेनमधील डब्यांची संख्या सध्याच्या १७ डब्यांच्या पातळीपर्यंत वाढवण्यात आली आहे.
