संग्रहित छायाचित्र
लखनौ : दिवाळी फक्त भारतातच साजरी केली जात नाही तर हा सण जगाच्या कानाकोपऱ्यात साजरा केला जातो. प्रभू श्री रामाची नगरी असलेल्या अयोध्येत दिवाळी मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते. संपूर्ण शहर आणि प्रत्येक मंदिर दिव्यांनी उजळले आहे. यावेळी राम मंदिर चार प्रकारच्या दिव्यांनी उजळून निघणार आहे. कार्तिक अमावास्येला प्रभू श्री राम वनवासातून परतल्यावर त्यांच्या स्वागतासाठी संपूर्ण अयोध्यानगरी सजली होती. लोक रात्रभर जागे राहिले आणि संपूर्ण शहर दिव्यांनी उजळले. तेव्हापासून ही परंपरा सुरू आहे.
दिवाळीला अयोध्येचा प्रत्येक दरवाजा आणि भिंत दिव्यांनी उजळून निघते. अयोध्येतील रहिवासी अजूनही त्यांच्या रामललाच्या मूर्तीची पूजा करतात. त्यांचा वनवासातून परतण्याचा दिवस मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. याआधी छोटी दिवाळीला हनुमान जयंती साजरी केली जाते. त्यासाठी सात दिवस अगोदर विधी सुरू होतात. यावेळीही विधी सुरू झाले आहेत. छोट्या दिवाळीला हनुमान गढीपासून मिरवणूक काढली जाते. स्थानिक लोकांचे म्हणणे आहे की, पूर्वी अयोध्येत या मिरवणुकीला सर्वाधिक महत्त्व होते. हनुमान गढीचे महंत चांदीचे भांडे ठेवून हत्तीवर स्वार होऊन मिरवणुकीत सहभागी होत असत. आता त्याची जागा दीपोत्सवाने घेतली आहे. हनुमान जयंतीच्या दिवशी म्हणजेच छोटी दिवाळीच्या दिवशी हनुमान गढीमध्ये विशेष पूजेची व्यवस्था आहे. ११ क्विंटल लाडूंसोबत छप्पन भोग अर्पण केले जातात. या रात्री हनुमानजींचा विशेष श्रृंगार करण्याची परंपरा आहे. हिरे, मोती आणि माणकांनी सजवल्यानंतर अंजनी कापसाचा लुक अनोखा बनतो.
उत्तर प्रदेश सरकारतर्फे विशेष कार्यक्रम आयोजित केले जातात. आता सर्वात मोठे आकर्षण म्हणजे सरयूच्या काठावर होणारा दिव्यांचा उत्सव. गेल्या अनेक वर्षांपासून अयोध्येत दीपोत्सवाच्या माध्यमातून अनेक विक्रम झाले आहेत. यात देशभरातून आणि जगभरातून लोक सहभागी होत आहेत. यावेळी शरयूच्या ५५ घाटांवर एकाच वेळी दीपोत्सवाचे आयोजन करण्यात येणार आहे. याची जबाबदारी डॉ. राम मनोहर लोहिया अवध विद्यापीठाकडे देण्यात आली आहे.
उजळतात २५ लाखांहून अधिक दिवे
३० ऑक्टोबरलाच अयोध्येत दीपोत्सवाचे आयोजन करण्यात येणार आहे. या काळात सर्व घाटांवर २५ लाखांहून अधिक दिवे प्रज्वलित करण्याची तयारी सुरू आहे. १४ महाविद्यालये, ३७ आंतर महाविद्यालये आणि डॉ. राम मनोहर लोहिया अवध विद्यापीठाशी संलग्न ४० स्वयंसेवी संस्थांचे ३० हजाराहून अधिक स्वयंसेवक यामध्ये योगदान देत आहेत. श्री रामजन्मभूमी मंदिरात रामललाचा अभिषेक झाल्यानंतर ही दिवाळी अधिक खास आहे. मंदिरात रामललाच्या उपस्थितीनंतर साजरी होणाऱ्या पहिल्या दिवाळीसाठी विशेष व्यवस्था करण्यात येत आहे. येथे दोन दिवस दीपोत्सव होणार आहे. मंदिर परिसरापासून दर्शन मार्गापर्यंत दररोज सव्वा लाख दिवे लावण्याची तयारी सुरू आहे. राम मंदिरात चार प्रकारचे दिवे लावले जातील. रामललाच्या गर्भगृहापासून गुढी मंडपापर्यंत पितळी स्टँडसह छोटे-मोठे दिवे प्रज्वलित केले जातील. दीपोत्सवात अखंड दीपोत्सवही होणार आहे. तेलाचे दिवे, तर रंगीबेरंगी मातीचे व शेणाचे दिवे आकर्षणाचे केंद्र ठरणार आहेत. खास मेणाचे दिवे आकर्षणाचे केंद्र असतील.
