World Heritage Day 2025 | आज जागतिक वारसा दिन...! जाणून घ्या, या दिवसाशी संबंधित महत्त्वाच्या गोष्टी....

World Heritage Day 2025 | दरवर्षी १८ एप्रिल रोजी जागतिक वारसा दिन साजरा केला जातो. या दिवसाचा उद्देश जगभरातील सांस्कृतिक आणि नैसर्गिक वारशाच्या जतनाबद्दल जागरूकता पसरवणे आहे. हा दिवस आपल्याला आपल्या ऐतिहासिक वारशाचे महत्त्व आणि ते जतन करण्याची जबाबदारी लक्षात आणून देतो. या निमित्ताने जगभरात अनेक कार्यक्रम आणि उपक्रम आयोजित केले जातात. या दिवसाशी संबंधित काही प्रश्नांची उत्तरे येथे जाणून घेऊया...

१. जागतिक वारसा दिन कधी साजरा केला जातो आणि त्याचा उद्देश काय आहे?

दरवर्षी १८ एप्रिल रोजी जागतिक वारसा दिन साजरा केला जातो. जगातील सांस्कृतिक आणि नैसर्गिक वारशाच्या जतनाबाबत जागरूकता निर्माण करणे हा त्याचा उद्देश आहे. हा दिवस आपल्याला आपल्या ऐतिहासिक स्थळांचे महत्त्व स्पष्ट करण्याची संधी देतो. तसेच, हे वारसा जतन करण्याची प्रेरणा देतो.

२. जागतिक वारसा स्थळांचे संरक्षण आणि जतन करणे का महत्त्वाचे आहे?

जागतिक वारसा स्थळे आपल्या इतिहासाचे, संस्कृतीचे आणि परंपरांचे प्रतीक आहेत. ही ठिकाणे भावी पिढ्यांना आपल्या संस्कृती आणि वारशाची माहिती देतात. जर त्यांचे जतन केले नाही तर ही वारसा स्थळे नष्ट होऊ शकतात. म्हणून, त्यांचे संरक्षण हे केवळ आपले कर्तव्यच आहे.

३. भारतातील कोणती ठिकाणे युनेस्कोच्या जागतिक वारसा यादीत समाविष्ट आहेत?

भारताची अनेक स्थळे युनेस्कोच्या जागतिक वारसा यादीत आहेत, जसे की ताजमहाल (आग्रा), कुतुबमिनार (दिल्ली), अजिंठा-वेरूळ लेणी (महाराष्ट्र), काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान (आसाम) आणि महाबलीपुरम (तामिळनाडू) ची स्मारके. ही ठिकाणे आपली सांस्कृतिक विविधता आणि ऐतिहासिक समृद्धता प्रतिबिंबित करतात. दरवर्षी या यादीत काही नवीन ठिकाणे देखील जोडली जातात.

४. जागतिक वारसा दिन कधी आणि कोणत्या संस्थेने सुरू केला?

जागतिक वारसा दिनाची सुरुवात १९८२ मध्ये आंतरराष्ट्रीय स्मारके आणि स्थळे परिषदेने (ICOMOS - International Council on Monuments and Sites) केली. यानंतर, १९८३ मध्ये युनेस्कोने (UNESCO) याला अधिकृत मान्यता दिली. तेव्हापासून, दरवर्षी १८ एप्रिल रोजी हा दिवस आंतरराष्ट्रीय स्तरावर साजरा केला जातो. सांस्कृतिक वारशाचे संरक्षण करणे हा त्याचा उद्देश आहे.

५. आपण सामान्य नागरिक हा दिवस कसा साजरा करू शकतो किंवा त्यात योगदान कसे देऊ शकतो?

या दिवशी आपण वारसा स्थळांना भेट देऊ शकतो आणि त्यांच्याबद्दल माहिती मिळवू शकतो आणि इतरांनाही जागरूक करू शकतो. तुम्ही सोशल मीडियाद्वारे वारशाचे महत्त्व शेअर करू शकता. तसेच, स्वच्छता राखून आणि पर्यावरणाची काळजी घेऊन आपण या ठिकाणांचे संरक्षण करण्यास हातभार लावू शकतो. मुलांना आणि तरुणांना इतिहासाशी जोडणे हा देखील एक चांगला प्रयत्न असू शकतो.

६.  महाराष्ट्रातील जागतिक वारसा स्थळे कोणती आहेत. 

World Heritage Sites In Maharashtra : आपल्या देशात एकूण 40 ठिकाणांचा जागतिक वारसा यादीत समावेश करण्यात आला आहे. त्यामध्ये महाराष्ट्रातील पाच ठिकाणांचा समावेश आहे. 

1. अजिंठा लेणी (Ajanta Caves): 

स्थान: औरंगाबाद जिल्हा, महाराष्ट्र.

2. वेरूळ लेणी (एलोरा लेणी) (Ellora Caves): 

स्थान: औरंगाबाद जिल्हा, महाराष्ट्र.

3. एलिफंटा लेणी (Elephanta Caves): 

स्थान : मुंबईजवळील घारापुरी बेट.

4. छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस (CSMT)  

स्थान: मुंबई.

5. व्हिक्टोरियन आणि आर्ट डेको एन्सेम्बल (The Victorian and Art Deco Ensemble)

 स्थान: मुंबई.